Een andere werkelijkheid

Venray – Verandering is een constante factor. Ook in het bedrijfsleven. Het is de kern van het werk van veranderkundige Jan Andreae, die het boek ‘Over leiderschap’ schreef. “Leiderschap gaat over veranderen.”

Wat was voor u de reden om het boek ‘Over leiderschap’ te schrijven? 
“Tijdens de trainingen die ik geef, vroegen cursisten regelmatig waar ze de lesstof terug konden vinden. Die trainingen geef ik op basis van mijn jarenlange ervaring, aangevuld met theoretische concepten en maatschappelijke ontwikkelingen. Die combinatie leest zich niet terug. Maar ik vond het wel een goed idee om de stof te gaan beschrijven. Zo is het boek er gekomen.”

Wat hebben de cursisten van uw trainingen gemeen met elkaar? 
“De gemeenschappelijke factor is dat zij allemaal in een veranderingsproces zitten. Dat is ook de enige zekerheid die er in het leven is, dat alles constant verandert.”

Is dat gegeven lastig voor hen? 
“Zeker. De menselijke geest wil een vaste koers, overzicht en structuur. Maar dat is niet de werkelijkheid. Die is gebaseerd op veranderen. Veranderen is echter lastig. Het is vooral beangstigend, als je vaste functie of baan op de tocht staat. Mensen zijn dan minder flexibel. Bij zo’n slecht vooruitzicht gaat de flexibiliteit echt omlaag.”

Hoe ondersteunt u mensen daarbij? 
“Het antwoord is voor iedereen anders. Ik ga uit van mensen. Niet van systemen. In de trainingen leren mensen dat ze mee moeten veranderen. Ik ondersteun hen daarbij, maar zij moeten het proces zelf door maken.”

Welke rol speelt het boeddhisme daar bij? 
“Het boeddhisme gebruik ik al die jaren bewust, maar benoem het niet in die termen. Maar door het boeddhisme doe ik mijn werk zoals ik het doe. De kern ervan is onthechten. Dat is het belangrijkste. Niet-onthechten zorgt voor lijden. Daar probeer ik mensen wel op te wijzen.”

Waarom zitten veel mensen niet meer lekker op hun werk?
“Er zijn veel ontwikkelingen gaande. We leven in het tijdperk van informatietechnologie en globalisering. Daardoor is een andere werkelijkheid ontstaan. Mensen hebben geen eigen bureau meer en moeten leren op een andere manier werken. Daarnaast moeten organisaties meer open staan voor vrouwelijk leiderschap, Daarbij gaat het om waarden. Bij mannelijk leiderschap gaat het vooral om output. Om resultaten dus, die beloond worden met bonussen. We moeten toe naar een andere manier van leidinggeven. En de klantvriendelijkheid moet omhoog. Bedrijven moeten niet vergeten dat hun medewerkers ook hun klanten zijn.”

En wat gebeurt er mondiaal, dat het bedrijfsleven beïnvloedt? 
“Als je naar de wereld kijkt, zie je veel brandhaarden en geweld in de wereld. Er is ook een economische crisis. En het gaat niet goed met het milieu. Kijk maar naar de plastic soup in de oceanen en de oplossing van die TU’er (de student Boyan Slat, red.). Nu zien we zijn oplossing nog als grap, maar straks beseffen we dat het hard nodig is, omdat er anders in 2040 nauwelijks nog leven in de oceanen is. Dán gaan we zo’n initiatief wel omhelzen. Veel ontwikkelingen richten zich op duurzaamheid. En ook op zaken als gezonde voeding. Dat is positief. Maar we moeten ook kantelen, Het kan niet anders. Als we zo doorgaan, stevenen we af op een Derde Wereldoorlog. De oplossing is kiezen voor de goede richting.”

En dichterbij huis? 
“Als je kijkt naar bijvoorbeeld de yogascholen in Amsterdam, zie je dat die als paddenstoelen uit de grond schieten. En een vriend van mij verbouwt zeewier in de Noordzee en biedt seaweedburgers aan. Ecologie is belangrijk. Evenals waardig leiderschap. We gaan toe naar ondernemerschap met meer kwetsbaarheid. Soms zie ik vergaderzalen met ronde tafels. Die staan voor een collectief samenzijn. Niemand is er meer de baas. Niemand is meer uit op macht. Elk personeelslid heeft evenveel te zeggen.”

Denkt u dat deze manier van ondernemen zich ontwikkelt? 
“We gaan niet terug naar een machtige baas, ook niet over enkele jaren. De overgang van macht naar kwetsbaarheid is in volle gang. We zitten er midden in.”

Wat is het grote verschil tussen uw werk als veranderkundige en een bedrijfskundig adviseur? 
“Een adviseur komt met een antwoord. Ik zeg dat ik het soms niet weet en vraag de mensen die ik begeleid of ze samen met mij een weg willen bewandelen op zoek naar een antwoord. Misschien is dit ook een vorm van kwetsbaarheid. Ik richt me ook sterk op de ontwikkelingen in de samenleving, omdat die van invloed zijn op ontwikkelingen in ondernemingen.”

Wat is uw conclusie? 
“Ik ben hoopvol gestemd. Ben niet negatief. Het begin van het nieuwe is al gemaakt. We staan op een kantelpunt.”

Jan Andreae schreef onlangs het boek ‘Over leiderschap’. Hij is veranderkundige en geeft trainingen aan bedrijven en organisaties over veranderingen. Ook coacht Andreae directeuren en managers. 
Info: www.janandreae.nl  

Tekst: drs. Nicole Mulders