Henk Barendregt over werkdrukte

 

Venray – Door drs. Nicole Mulders – Tweeluik: ondernemen en spiritualiteit. Limburg Onderneemt besteedt twee achtereenvolgende maanden aandacht aan ondernemerschap en spiritualiteit. Werken we te hard? Kiezen we daarvoor? En hoe kunnen we minderen? Twee deskundigen laten hun licht hierover schijnen. In deze editie: hoogleraar wiskunde en informatica en boeddhist Henk Barendregt.

Wereldnaam heeft hij met zijn academische werk, wiskundige Henk Barendregt, verbonden aan de Nijmeegse universiteit. Die internationale kant lijkt hij nu ook op te gaan met waar zijn hart nóg meer ligt: meditatie en midfulness. Hij kadert die momenteel in een wetenschappelijk raamwerk. “Met meditatie – of boeddhisme als je wilt – kom je anders in het leven te staan.”

In Barendregts beleving zijn er, wat niet vreemd klinkt, veel mensen die erg hard werken. Naast een groep die het rustiger aandoet, benadrukt hij. “En ik zie bij een deel van de hardwerkers een worsteling. Ze gebruiken hun volle agenda als hun leidraad. De anderen vinden rust in hun leven belangrijker”. Daarnaast benadrukt hij “dat hard werken – of juist niet – niet altijd een bewuste keuze is. Zodra we ons daarvan bewust worden, kunnen we uit die conditionering stappen.” Conditionering is een term die vaker in het gesprek zal vallen. En een belangrijke term in het boeddhisme. “We zeggen vaak dat we ergens bewust voor kiezen”, legt Barendregt uit, “maar dat is niet zo. We zijn in ons denken erg beïnvloed door allerlei aannames. Bijvoorbeeld dat hard werken moet, of dat we niets voorstellen als we kiezen voor minder uren. Of dat een eigen huis een hoog ideaal is.”

Ego
Het ego speelt een grote rol bij de keuze voor die drukke loopbaan. “We zijn erg aan ons ego gehecht.” Barendregt stelt dat vrouwen daar minder door gestuurd worden dan mannen. En daarom vaker voor parttime banen kiezen. “Zij zijn óók op andere zaken gericht.” De keuze voor de minder volle agenda betekent minder inkomen en wellicht een kleiner onderkomen. “Ben je gevoelig voor status, dan krijgt je ego een knauw. Maar kies je er bewust voor, dan zul je meer rust ervaren.” Dat we geld nodig hebben om te leven, is voor hem glashelder. “Maar heb je veel geld, waarom zou je dan streven naar nog meer? Veel bezit is niet nodig.”
Het belangrijkste volgens Barendregt is te kijken naar je waarden in het leven. “Is dat een klankvolle carrière, of meer aandacht voor jezelf en de mensen om je heen. Kies je kortom voor je bankrekening, of voor kwaliteit van leven?” Wat voor invloed heeft de huidige crisis volgens hem op die keuzes? “Sommigen zullen zich nog harder verbergen onder hun drukte. Anderen komen tot inzicht dat dat streven niet de meest wijze weg is”, meent hij.

Afstand van aannames
Om minder hard te werken – tenminste: als dat de wens is – is het goed afstand te nemen van je aannames. Meditatie leent zich daar bij uitstek voor. “De conditionering neemt daardoor af. Mits je bereid bent eerlijk naar jezelf te kijken.” Barendregt kwam in contact met meditatie tijdens zijn postdoc in Californië, zo’n dertig jaar terug. En wijdt er – als boeddhist – een groot deel van zijn leven aan. “Meditatie oefent je je eigen gedachten van een afstand te bekijken. Om naar de positieve en negatieve aspecten van jezelf te kijken. Om een probleem wel dichtbij te laten komen, zonder er in meegezogen te worden. Dat zorgt voor gelijkmoedigheid”, concludeert hij. Hoe combineert hij zelf zijn drukke wetenschappelijke carrière met rust? “Door te accepteren dat ik het soms erg druk heb. Ik reis momenteel veel om de wetenschappelijke benadering van meditatie toe te lichten. Ik kies daar bewust voor. En dus is het geen probleem.”

Henk Barendregt bij Studium Generale 
Henk Berendregt is hoogleraar grondslagen van de wiskunde en informatica aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij werd in 1997 benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In 2003 ontving hij de Spinozaprijs, de hoogste Nederlandse onderscheiding voor wetenschappelijk onderzoek. Henk Barendregt is donderdag 26 november te gast bij Studium Generale Maastricht. Het thema van de bijeenkomst is ‘Exacte wetenschappen en spiritualiteit’.

november 2009, Midden / Noord